محمد ملاحسینی: بازار اراک که تلفیقی از معماری سنتی و مدرن است، در مرکز شهر اراک قرار دارد و با ۲ ورودی شمالی و جنوبی و ۸ گذر شرقی و غربی به محیط پیرامون خود متصل است
این بازار تاریخی که حدود 14 هکتار مساحت دارد، بیش از 2 قرن پیش همزمان با شکل‌گیری شهر سلطان آباد (اراک کنونی) از سوی یوسف خان گرجی در دوران فتحعلی شاه قاجار ساخته شد.
معماری این بازار برگرفته از سبک معماری دوره قاجار و دارای طاق‌های گنبدی شکل آجرنماست که به صورت ضربدری ساخته شده است.
بازار اراک از مصالحی چون سنگ، آجر و چوب که با استفاده از ملات گچ، خاک، آهک و نیز صفحاتی که از ورق‌های منجمد شده سرب و مس به هم متصل شده‌اند، ساخته شده است.
این بازار با داشتن امکانات رفاهی، مسجد، حمام، مدرسه، آب انبار و شبکه فاضلاب در برخی محل‌ها از پیشرفته‌ترین اصول معماری و شهرسازی زمان قاجار بهره‌مند شده است.
بازار اراک دارای ۵۰۰ باب مغازه، ۲۰ سراچه و تیمچه، مسجد، حمام، آب انبار، مدرسه تاریخی سپهداری (حوزه علمیه امام خمینی(ره)) است.
از نمای پشت بام، گنبدهای ممتد در 2 ردیف شمالی - جنوبی و غربی - شرقی قابل مشاهده است. گنبد چهارسوق بلندترین و عظیم‌ترین گنبد این بام است.
در مرکز هر گنبد دریچه‌ای تعبیه شده که کار نورپردازی و تهویه هوای هر سرا را انجام می‌دهد. بهره گیری از شیوه های خاص معماری موجب شده که در فضای این بازار در زمستان هوای گرم و در تابستان هوایی خنک و مطبوع جریان یابد.
زیباترین و مهم‌ترین سرای بازار اراک که همچنان ساختار اولیه خود را دارد، سرای کاشانی است که به بازار فرش اختصاص یافته است.
سرای مهر نیز به بازارچه صنایع دستی اختصاص دارد. در کنار بازار مسجد و مدرسه سپهدار، یکی از زیبا ترین مساجد اراک قرار دارد.
بازار اراک در سال 1355 و با شماره 1285 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
